De bewoningsgeschiedenis van Tolhuus, Varsseveldseweg 77
Jan Hendrik Donderwinkel was in 1856 de eerste tolgaarder op een nieuw tolhuis op een strategisch punt bij de brug over de Veengoot. Jan Hendrik en Aleida Stortelder hadden 4 dochters die allen wel volwassen zijn geworden, maar toch jong en ongehuwd zijn overleden. Het verhaal gaat dat er ’s morgens mensen aan de deur stonden rammelen omdat de slagboom niet werd opengedaan. Aleida kwam toen eindelijk aan de deur en zei: “Hendrik lig nog te rösten want wej hebt vannach een kleinen kregen”.
Nadat Jan Hendrik Donderwinkel in juni 1893 is overleden wordt Jan Willem Penterman in juli 1893 de nieuwe tolgaarder.
Op 20-4-1905 komt een brief van de gemeente Varsseveld met het voorstel om de tolheffing op te heffen. Jan Willem Penterman deelt de gemeenteraad mee dat hij per 1-10-1908 het tolhuis gaat verlaten.
In 1908 verlaat Jan Willem Penterman het tolhuis en vertrekt naar het huidige Wolterij 4 dat sindsdien de bijnaam Tol heeft. De gemeente verkoopt het tolhuis dan aan Hendrikus Bongers uit Silvolde, die daarvoor aan de overzijde het latere Kock Hend pachtte.
In het tijdschrift van OHK vereniging Zuwent nr 16 van april 1991 heeft een uitvoerig verslag gestaan van het ontstaan en aanbesteding van het Tolhuis. Enkele punten daaruit: Jan Hendrik Donderwinkel werd in de raadsvergadering van 27-8-1856 benoemd als tolgaarder met ingang van 1-1-1857 tegen een tractement van 200 gulden ’s jaars en had daarbij vrij wonen en beschikking over de grond bij het tolhuis. Hij was daarbij tevens wegwerker aan de kunstweg van Lichtenvoorde naar Varsseveld. Het vastgestelde tolgeld in 1880 was:
Een paard en wagen of rijtuig: 7 cent
Een kar of wagen, gespannen achter een voertuig en paard: 7 cent
Voertuigen beladen boven 1200 pond: 10 cent
Op ieder rad ter markt vervoerd: 2 cent
Ieder loslopend paard zonder zadel: 5 cent
Een paard voor een z.g. Malle Jan, om hout te vervoeren: 15 cent
Alle runderen, koebeesten en ezels per stuk: 2 cent
Alle kalveren, schapen en varkens per stuk: 1 cent Een rund of ezel voor voertuig: 5 cent Een bok, geit of hond voor een voertuig op 2 wielen: 1,5 cent Een bok, geit of hond voor een voertuig op 4 wielen: 3 cent
Bron: Anton Stortelder
Hoe moet ik het overzicht lezen? Deze bewoningsgeschiedenis is het resultaat van noeste en volhardende arbeid van Anton Stortelder. Om het overzicht goed te kunnen lezen is het verstandig om de inleiding van zijn boek ‘Bewoningsgeschiedenissen van boerderijen in Harreveld’ door te nemen welke u ook op deze site vindt.