De Lindeboom

‘De Lindeboom’, een pachtboerderij van de Havezathe Harreveld, was oorspronkelijk een z.g.n. ‘los hoes’, zonder afscheidingsmuur tussen het voor- en achterhuis. De mensen en het vee leefden in één grote ruimte. In het jaar 1780 kwam daarin verandering en werd het huis grondig verbouwd.

Voor 1735 werd ‘de Lindeboom’ bewoond door een familie Broeker. In een akte van 24 juli 1736 komen de namen Jan Broeker met zijn zoon Willem voor. In aanwezigheid van Evert Broeker als voogd over de minderjarige zoon Derk Broeker enerzijds en Harmen Wopereis en Henderse Reijnders anderzijds, werd een koopakte opgesteld. Harmen Wopereis die in 1735 op ‘de Lindeboom’ woonde, kocht de inboedel van het huis en de gewassen op het land van de familie Broeker voor een somma van f 246,50.

In 1804 kochten Eimert Wopereis (zoon van Harmen en Henderse) en zijn vrouw Jenneken Klumperink het ‘Erve en Goed De Lindeboom’ voor de somma van f 2800,00 van Johan Joseph van Raesfeld, heer van ‘Huize Harreveld’.

De herberg ‘de Lindeboom’ was gelegen aan de verbindingsweg tussen Zelhem, Halle en Lichtenvoorde. De herberg werd veel bezocht door voorbijtrekkende kooplui en ook door stamgasten. In 1813 wisten zelfs de Kozakken, die Napoleon achterna zaten , ‘de Lindeboom’ te vinden. Volgens de overlevering konden enige stamgasten nog net op tijd het vege lijf redden door zich in de schoorsteen te verbergen. Na vertrek van de Kozakken zal er wel niet veel meer te veteren zijn geweest voor de schoorsteenbewoners.

Hermanus Wopereis (zoon van Eimert en Jenneken) en zijn vrouw Johanna Broekmans waren de volgende bewoners van ‘de Lindeboom’. Hij stond in de burgerlijke stand ingeschreven als tapper. In het midden van de 19e eeuw, toen de weg Lichtenvoorde-Varsseveld werd verhard nam het bezoek van de herberg snel af. Hendrik, zoon van Hermanus en Johanna, maakte er en bier- koffiehuis van. Deze Hendrik was getrouwd met Janna Meekes. Zij hadden negen kinderen waarvan er drie vroeg kwamen te overlijden. In 1876 overleed vader Hendrik en ontstond er een probleem over de opvolging. Antoon, de oudste zoon, wilde geen boer worden maar mulder. Mogelijk was hij eerst leerling bij de molenaar op Harreveld. In 1891 vertrok hij naar Pruisen. De tweede zoon Bernard werkte op de boerderij doch stierf in 1887 op 21 jarige leeftijd.

Jan, de jongste zoon, was toen nog maar 13 jaar en te jong om de boerderij over te nemen. Daarom nam de dochter Gezina Maria (Mi’je), die in 1888 trouwde met Bernard Wolters, de boerderij over. Eind vorige eeuw werd de herberg gesloten en bleef alleen de boerderij over. Toen de jongste zoon Jan in 1897 zijn militaire dienstplicht had vervuld was hij op ‘de Lindeboom’ overbodig. Hij ging daarom als knecht op de Kronenborg werken bij zijn zuster Johanna, die getrouwd was met Jan Berend Schutten. Deze hadden geen kinderen. Er werd een afspraak gemaakt dat hij de boerderij later kon overnemen. In 1903 trouwde Jan Wopereis met Grada te Veele. Pas in 1920 kreeg hij de boerderij op zijn naam. Zo werd tenslotte Lindebooms Jan tot Kronenborgs Jan.

Agnes Seesing-Wopereis

Nazaten vertellen het verhaal van de Lindeboom

Wehl juni 2022. Tante Anny vroeg of ik het verhaal van ‘de Lindeboom’ voor OKVHarvelt vast wilde leggen. Samen hebben we opa’s  (Lindebooms Jan) foto’s bekeken en doorgesproken. Hiervan is een selectie gemaakt. Neef Henry werd ook betrokken. Verhalen van oudoom Hendrik, opa Jan, mijn moeder, het geheugen van tante Anny en naslagwerken, in combinatie met mijn herinneringen uit mijn jeugdjaren in Harreveld hebben dit stuk gevormd.

Goad goan. Riet Buijs-Kolkman

Eerste Wopereis op ‘de Lindeboom’ in Harreveld

De eerst bekende bewoner Jan Broeker trouwde met Sophia Deli op 6-4-1711, en woonden met hun zonen Willem en Derk Jan op ‘de Lindeboom’. In stukken over kasteel/havezate Harreveld staat ‘in 1708  Sophia die vanuit London naar Harreveld is gekomen.’  In 1716 wordt vermeld dat ze op de havezate woont. Nb. hier wordt de achternaam als Dey geschreven.

Volgens de in omloopzijnde bewoningsgeschiedenissen en stambomen neemt Harmen Wopereis uit Zieuwent zijn intrek in de het loshoes ‘de Lindeboom’. In meerdere bronnen wordt vermeld dat het een herberg is. Wat logisch is vanwege de ligging op de zandrug aan een weg die vanaf Zelhem naar Halle, Aalten en vervolgens naar Duitsland loopt. Het hoorde bij Havezate Harreveld. Harmen Wopereis en Hendersche Reijnders hebben kennelijk blijkens onderstaande akte in 1736 de pachtboerderij overgenomen want dan kopen ze de inboedel van de vorige pachter. In de akte wordt gesproken van Brocker in trouw- en doopboek staat Broeker.

oraLv 118 1736-07-24 .. sijn Jan Brocker en Willem desselfs sohn in bijweesen van Eevert Brocker als momber weegens den minderjaerigen sohn Derck. ende Garrijt Plaeteman, met Engbert Harbers als getuijgen, overeengekoomen met Harmen Woprijs en Hendersche Reinders ehluijden weegens den inboedel .. aen Harmen Wooprijs en Hendersche Reinders verkoopende2) Blijkens een andere akte hebben Enghtbert Wopereis en Jenneken Klumperink de pachtboerderij Het Lindeboom in 1804 gekocht van Huize Harreveld voor 2800 gulden.

Engberth te Wopenreijs, Harmens zoon, overleed op 88-jarige leeftijd op oudejaarsdag 1832. Is hij de persoon die Napoleon in de schoorsteen een schuilplaats bood?

Engberth ook geschreven als Eijmert, heeft vanaf het erf van De Lindeboom de Beltmolen Hermien zien verrijzen in het noordoosten in 1819. De zandwegen naar de molen hebben er tot de ruilverkaveling rond 1975 gelegen.

Engberth’s zoon, Antonius Jacobus Hermanus (Harm) Wopereis is vóór hem, hetzelfde jaar op 43 jarige leeftijd d.d. 20 maart 1832 overleden. Laatst genoemde is gehuwd met Johanna Brookman uit Vragender. De kleinzoon van Engberth is bijna 8, dus te jong om boerderij te runnen. Deze kleinzoon, Johannes Hendrikus Wopereis, geboren 15 januari 1824, is opa van Gezina Wopereis, die op 26 april 1888 met JB (Bernard) Wolters trouwt.

Johanna hertrouwt 7 februari 1833 met  Antoon Franciscus Nelleskamp. Binnen 6 weken na het overlijden van haar schoonvader dus. Nelleskamp is hoofdbewoner tot het huwelijk van zijn stiefzoon Johannes Hendrikus met Johanna Willemina Meekes op 20 mei 1853. Johannes Hendrikus en Johanna Meekes krijgen negen kinderen, drie kinderen worden engeltjes voor ze peuter zijn.

De jongste zoon Jan, vernoemd naar zijn vader, is nog geen 2 jaar  als zijn vader op 52 jarige leeftijd overlijdt. Als deze knul, Johannes Hendrikus (Jan) Wopereis 23 jaar is, wordt hij in 1897 knecht op de Kronenborg.  Zijn oudere zus Johanna Willemina trouwde hier in als 2e vrouw van Jan Berend Schutten op 7 mei 1884 en bleef kinderloos. Het was de bedoeling dat hij ter zijner tijd de boerderij zou overnemen. Uiteindelijk erfde Jan’s zoon Toon Wopereis, de Kronenborg. In 1956 begon daar het loonbedrijf Wopa die de kleinzonen van Jan voortzetten.

Gezina, de kleindochter van Harm Wopereis, dochter van Johannes Hendrikus, brengt door haar huwelijk met Johannes Bernardus (Bernard), de naam Wolters op De Lindeboom. Er wordt in die jaren met meerdere generaties in het loshoes uit ca 1780 geboerd. Gezina’s zussen bleven ongehuwd op ‘de Lindeboom’, als ‘de tantetjes’. 

De kroost van Bernard en Gezina bestaat uit 3 levenloze zonen, een levenloze dochter, vier zonen waarvan één met vallende ziekte en twee dochters. Kortom veel spanning en verdriet rondom de geboortes. Gezina overlijdt als haar jongste dochter 5 jaar is, na een lang ziekbed, op 49-jarige leeftijd. Bernard hertrouwd met de huishoudster, Johanna Eekelder.

Op 15 november 1918 overlijdt Bernard op 51 jarige leeftijd onverwacht aan de Spaanse griep. Hierop besluit Johanna Wolters-Eekelder met hun zoon Joseph naar de andere boerderij aan de Wolterij (in de volksmond Bonekamp genoemd) te gaan, om ruimte aan de inmiddels volwassen stiefzonen te geven.

Zoon Hendrik die in de Eerste Wereldoorlog voor het leger werkte aan de belgische grens, besluit december 1918 te trouwen met zijn buurmeisje ‘Platen Anna’ en naar Indië te vertrekken. Hij ziet daar meer uitdaging. Gerard gaat naar Groenlo, Anton is vrijgezel gebleven en werkte op de boerderij tot hij in april 1956 is overleden. Mina trouwt in Meddo (Hoog Antink) en Anna trouwt in Achter Zöwent ( Papenborg)

Lindebooms Jan gaat de boerderij runnen, er wonen nog tantes, zusjes en een jongere broer op de oude boerderij.

Voor hij op 10 mei 1921 trouwt met Willemina Hendrika Schröer van café Schöer in Zieuwent, wordt een nieuw voorhuis gebouwd.

Het gezin van Jan Wolters en Willemina Schröer bestaat uit 9 kinderen.

Dochter Anny overlijdt op 7 jarige leeftijd in 1931 en zoals dat in die tijd ging , werd de daarna geboren dochter ook weer Anny genoemd. Zoon Anton overlijdt onverwacht in 1958.

Ben is na een muziekstudie in Utrecht gaan werken in Stein (Limburg) en later vertrokken naar Noord Scharwoude(NH). In de jaren ‘70 bekeken veel Harrevelders de TV uitzendingen van zondagochtend kerkdiensten. Zo zagen ze Ben als dirigent of organist aan het werk om de missen (vooral Gregoriaans) te verzorgen vanuit Sint Jan de Doper, waar hij zijn hele verdere werkzame leven aan verbonden is geweest

Zijn jongere broer Theo, volgende een muziekstudie in Tilburg. Hierna werkte hij in Oldenzaal voor de kerk en de muziekschool. Dochter Marie trouwde in op de Schuttenboer, Anny bij de Dreijer en Wilhelmien runde van 1955 tot 1976 met bakker Kolkman een bakkerij en levensmiddelenzaak in Harreveld. Zoon Gerrit trouwde met zijn Marietje van ‘De Prins’ en vertrok naar de mijnen in Zuid Limburg. Zoon Henk ging in de jaren vijftig naar de landbouwschool Lichtenvoorde.

‘De Lindeboom’ tijdens de Tweede wereldoorlog

Een ingrijpende periode voor de hele wereld. Op ‘de Lindeboom’ gebeuren diep emotionele zaken. Jan’s zoon Ben studeert in Utrecht als de meldingen van de bombardementen komen. Lindebooms Jan gaat hem daar zoeken. Agent Blaauwgeers brengt Ben in veiligheid in het zuiden van Limburg. De verzetsactiviteiten van de heer Blaauwgeers, bevriend met de Lindebooms, leiden tot zijn executie op 6 juni 1944 in de duinen van Overveen.

De oudere zonen duiken vanwege de ‘arbeitseinsatz’ onder, maar Anton ontkomt er helaas niet aan. Net als meerdere plaats- en leeftijdsgenoten, moet hij het laatste oorlogsjaar voor de Duitsers graven aan de loopgangen aan de Oude IJssel. Voor Anton’s ogen worden medearbeiders door de Duitsers geëxecuteerd.

Op ‘de Lindeboom’ worden twee Belgische onderduikers verstopt. Om gezond te blijven werken ze zoveel mogelijk mee. Ze hebben verstopplekken in het hooi in de hilde, boven de varkenshokken. Er wordt stiekem kaas gemaakt. Als de Duitsers hier lucht van krijgen komen ze verhaal halen. Het hele huis verkeert in angst als Lindebooms Jan de Duitse militair te woord staat en hem het gat van de deur wijst.

Jan vertelt veertig jaar later nog met tranen in zijn ogen over de spanning die hij toen ervoer om allen die hij lief had en alles wat hem lief was. De kaas was verstopt in de tafel waar de Duitser met volle vuist op sloeg toen hij de kaas opeiste. Het werd gelukkig niet gevonden.

Lindebooms Jan was actief in de coöperatie voor de boeren in Harreveld. Zo was hij betrokken bij de oprichting van de Boerenleenbank en Boerenbond. Tot in de jaren 1960 vervulde hij daar bestuursfuncties.

Na het huwelijk van de jongste zoon Henk met Fiene van Tillas uit Zöwent, wordt het voorhuis van ‘de Lindeboom’ gesplitst en voorzien van de luxe van de jaren ‘70. Naast de varkensstallen zet Henk een  nieuwe loopstal met melktank.  Helaas kunnen de zonen van Henk het bedrijf niet voortzetten. Henk besluit in 1994 na het overlijden van Fiene met zijn tweede vrouw ‘ouderwets’ te gaan boeren in Polen.

• 

De Lindeboom wordt in 1995 verkocht aan de Elvee. Het woonhuis en het boerengedeelte worden aangepast om vanaf 1 Januari 1996 dienst te doen als zorgboerderij.

De bewoningsgeschiedenis van Lindeboom, Lindeboomweg 33

Hoe moet ik het overzicht lezen? Deze bewoningsgeschiedenis is het resultaat van noeste en volhardende arbeid van Anton Stortelder. Om het overzicht goed te kunnen lezen is het verstandig om de inleiding van zijn boek ‘Bewoningsgeschiedenissen van boerderijen in Harreveld’ door te nemen welke u ook op deze site vindt.